Dünyada giderek yaygınlaşan vegan beslenme ülkemizde de tercih edilen beslenme çeşitlerinden birisidir. Veganlar ne yemez diye sıralamak istediğimizde peynir ve süt ürünleri de dahil olmak üzere hayvansal gıdalar kesinlikle yenmez. Kısaca hayvansal gıda olan hiçbir besini yememek olan veganlık için en önemli noktalardan birisi protein alımıdır. Veganlık ile ilgili yapılan araştırmalarda hayvansal gıda tüketmeden de protein alabilmelerinin mümkün olduğudur.Bu yazımızda vegan beslenme nedir, vegan beslenme nasıl olur gibi sorularınızın cevabını sizin için derledik.
Konu Başlıkları
Vegan Beslenme Nedir?
Veganlıkla ilgili bilinmesi gerekenlerden birisi de hayvansal gıdalar tüketilmediği gibi hayvanların derisinden elde edilen hiçbir giysi de giyilmez. Ülkemizin beslenme kültürüne baktığımızda genel olarak et ve et ürünlerinin ağırlıklı olduğu bir mutfak kültürümüz vardır. Genele baktığımızda et tüketimi yaygındır ancak, vegan olmayı tercih edenleri sayısı da günden güne artmaktadır.
Veganlığın ilk dile getirilmeye başlandığı yıllar 1940’lı yılların başlarına dayanır. Hayvanlardan elde edilen besinleri tüketmeyi kabul etmeyen bu anlayış aynı zamanda bir hayvan hakları savunuculuğunu da kapsar. Vegan olarak kendini tanımlayan kişiler, hayvanların sömürülmesine karşıdır. Hayvanlar üzerinde deney yapılmasına ya da hayvanların derisinden ve tüylerinden elde edilen ürünlerin kullanımına da karşıdır. Aynı zamanda hayvanlara karşı uygulanan şiddet karşısında durmak da bir vegan için olmazsa olmazdır. Tüm bu yaklaşımlara baktığımızda veganlar günlük yaşantımızın en önemli parçası olan beslenmede de hayvanlardan elde edilen hiçbir besini tüketmemek üzerine kurmuşlardır.
Veganlar, sadece et, süt ürünleri değil bal gibi arılardan elde edilen besinleri de tüketmezler. Et ve süt ürünleri tüketen insanlar için vegan beslenme zor gibi görünse de, doğada bulunan birçok faydalı sebze ve meyve ya da baklagil tüketilerek zengin bir beslenme modeli oluşturabilirler. İnsan sağlığı için en önemli vitaminlerden olan B12 ve protein hayvansal gıdalarda bol miktarda bulunur. Peki bir vegan bu vitaminleri nasıl karşılayabilir? Bu noktada veganların protein alımı için tükettikleri en sık gıdaların başında baklagiller gelir. Bitkisel protein olarak adlandırılan bu gıdalar vegan beslenmede protein alımını karşılar. Veganlar için bitkisel protein kaynakları ise şunlardır; Bulgur, kaju, fıstık ezmesi, nohut, bakla, kinoa, mercimek, fındık, badem sütü ve tofudur.
Vegan Beslenme Nasıl Olur?
Vegan beslenmeye ilgi duyanlar için en zor konulardan biri de veganlar ne yemez sorusudur. Beslenme, sağlığımız için çok önemlidir. Çünkü yediklerimizden aldığımız vitamin ve mineraller sağlığımızı şekillendirir. Vegan beslenmesinde hayvansal besinler tüketilmez evet ama hayvansal gıdalar, vücudumuzun en önemli vitamin ve mineral kaynaklarını da içerir. Örneğin; demir, folik asit, B12, kalsiyum, magnezyum gibi bileşenler bunların başında gelir. Hayvansal gıdaları tüketmeyen veganlar bunların yerine alternatif başka yiyecekleri tüketebilirler. Ancak günümüzün gıda sektörüne bakılınca ve toplumumuzun beslenme kültürü de aynı şekilde vegan beslenmeyi pek mümkün kılmıyor. Ancak her ne olursa olsun bir beslenme modelinden öte bir hayat duruşu olarak tercih edilen veganlar hayvansal gıdaları tüketmez. Peki vegan beslenme nasıl olur? Veganlar Ne Yemez;
Süt ve süt ürünleri; Tereyağı, yoğurt, peynir, krema, süt
Et ve Et Ürünleri; kırmızı et (koyun,dana,keçi eti) tavuk, balık, yumurta, sakatat
Bal; Vegan beslenmede arıların ürettikleri bal de tüketilmez.
Vegan Beslenmede Vegan Yiyecekler Nelerdir?
Günlük almamız gereken vitamin ve mineraller hayvansal gıdalardan alınmıyorsa eğer, bunun yerine vegan yiyecekler tercih edilir. Peki vegan yiyecekler nelerdir;
Süt ve Süt Ürünleri Yerine; Kalsiyum ve protein için önemli bir kaynak olan süt ve süt ürünleri vegan beslenmede yoktur. Ancak bunun yerine badem sütü, hindistan cevizi sütü, soya ürünleri ve pirinç sütü tüketilebilir.
Tereyağı, Vegan bireyler yağ tüketiminde hayvansal yağ çeşitlerinden olan tereyağı tüketmez. Veganlar tereyağı tüketmek yerine; Hindistancevizi yağı, avokado yağı ve fındık yağı tüketebilirler. Vegan beslenmede yağ tüketimi için en iyi alternatif ise zeytinyağıdır. Zeytinyağı ülkemizde bol miktarda yetişir.
Yumurta; En besleyici hayvansal besinlerden olan yumurtayı veganlar tüketmez. Yumurta aynı zamanda keklerin içinde de kullanılır. Vegan beslenmede yumurta yerine muz tüketilebilir. Kek yapılırken yumurta yerine; muz, kabarması için sirke, kabartma tozu ya da tofu kullanılabilir.
Bal; Vegan beslenmede bal da hayvansal besindir ve tüketilmez. Bal yerine; üzüm pekmezi, keçiboynuzu pekmezi agav şurubu ya da elma şurubu tüketilebilir. Ancak bu besinler kalorisi yüksek besinlerdir. Bu nedenle dikkatli tüketilmesinde yarar vardır.
Kırmızı Et, Tavuk, Balık; Vegan beslenmede hayvansal etlerin tüketimi yoktur. Kırmızı ve beyaz etten alınacak protein, B12, demir ve Omega alımı için; baklagil ve sebze tüketilir. Omega-3 alımı için ceviz ve fındık da vegan beslenme için iyi bir kaynaktır.
Vegan Diyeti Vejetaryen Diyet Arasındaki Farklar?
Temelde birbirlerine benzeyen vegan ve vejetaryenlik arasında çok az fark vardır. Vejetaryen beslenmede de hayvansal gıdalar tüketilmez. Tavuk, süt ve süt ürünleri, yumurta, kırmızı et ve balık vejetaryen olan kişiler tarafından tüketilmez. Vejetaryenler ağırlıklı olarak bitkisel kaynaklardan beslenirler. Sebze, meyve, baklagil ve tahıllar vejetaryenler tarafından tüketilebilir. Ancak vegan beslenmede bal tüketilmez. Vejetaryenlikte ise bal kısmen tüketilebilen bir yiyecektir. Vegan beslenmede hiçbir hayvansal gıda tüketilmezken vejetaryen beslenmede bazı hayvansal gıdalar mevcuttur.
Lakto Vejetaryen Diyeti; Bitkisel besinler ile süt ve süt ürünleri tüketilir.
Ova Vejetaryen Diyeti; Süt ve süt ürünleri tüketilmez. Bitkisel besinler ve yumurta tüketilir.
Lakto Ova Vejetaryen Diyeti; Et ürünleri tüketilmez. Bitkisel besinler ile süt ve yumurta tüketilebilir.
Polo Vejetaryen Diyeti; Et çeşitlerinden sadece kümes hayvanlarının eti tüketilir.
Pesko Vejetaryen; Balık eti tüketenlerdir.
Elinize sağlık vermiş olduğunuz bilgiler çok güzel. Merak ettiğim bir konuydu öğrenmiş oldum.